Afscheid

We sliepen in een kamer tussen twee snelwegen in. Eentje aan de voor- en eentje aan de achterkant, zou je denken. Fout! Eentje onder ons en eentje boven ons. Eigenlijk twee boven ons want het is een dubbele weg. Dit is city life Japan ten voeten uit! En gelukkig is de kamer redelijk geïsoleerd!

De afgelopen dagen bekroop ons het gevoel dat dit zeer waarschijnlijk onze laatste grote reis door het land van de rijzende zon was. Zeg nooit nooit, maar inmiddels hebben we ongeveer alle hoeken wel gezien.

Zes jaar geleden fietsten we naar het meest noordelijke punt, Soya Misaki. Dwars over Noord Honsu en door Hokkaido. Vanwege Fukushima, waar we die eerste keer vlak langs reden, sloegen we daarna een jaartje over, om in 2012 van Fukuoka naar Tokyo te fietsen, vooral om veel cultuurgoed te zien. We doorkruisten steden als Hiroshima en Kyoto en deden Nara aan. Bovendien pakten we een stukje Shikoku, het eiland van de vele tempels, mee. En we poogden de Mount Fuji te zien door over de flanken ervan te fietsen. Dagenlang bleef de top gehuld in de nevel, maar op de laatste dag verscheen ie opeens, boven de wolken. Een machtig gezicht!

Het jaar erop trokken we door de Japanse Alpen, wat betreft natuurschoon misschien wel de mooiste reis. We dobberden in hooggelegen onsen en zagen apen en hadden bijzonder mooi weer. Nu hebben we het zuiden verkend en kwamen we tot de meest zuidelijk gelegen metropool, Kagoshima. Alleen Okinowa blijft terra incognita, maar vanwege het eiland karakter van dit deel van Japan, zouden we daar meer op de boot zitten dan op de pedalen te staan.

We laten hier zo'n zesduizend kilometer achter. Enkele waren zwaarbevochten, zoals de beklimmingen van hoge passen op Hokkaido of in de Alpen. Maar geen kilometer was voor niets, gezien de schoonheid die ze opleveren. Vaak klim je uit een druk dal en overvalt de stilte je opeens als je hoger komt. De relatieve stilte, want de vogels fluiten door en het geruis van de bladeren stopt niet. Wist je dat bamboe heel anders klinkt dan loofbos? Subtieler, serener. Zoals dat past bij dit land. Alsof het wil zeggen: reserveer dat boertige geruis van die loofbomen maar voor bij jullie.

Maar ook de dynamiek van door een miljoenen stad te fietsen hebben we hier ervaren. De Engelsen hebben er een mooi woord voor: vibrant. Je laten meevoeren in een stroom van verkeer, soms met wel vier, vijf banen. En overal licht en geluid om je heen. De adrenaline stijgt, maar als je niet bang bent en alles onder controle hebt, is het een eitje. Grappig dat je er eerst altijd even tegenop ziet om zo'n megastad in te fietsen en uiteindelijk valt het altijd weer mee. Het is eigenlijk net zoals met een berg. Als je er nog tegenop moet heb je geen flauw idee hoe je er komt. Sta je even later aan de top, dan zeg je tegen elkaar 'dat was weer te doen,' om vervolgens met een vaartje van 40 a 50 km per uur naar beneden te suizen.

Soms was het eenvoudig, bijvoorbeeld aan de kust. Vlak land, met daarachter altijd bergen. Hoewel het niet moeilijk te fietsen was en we wel eens tot over de honderd kilometer per dag doortrokken, waren dit niet de dagen die ons zullen bijblijven. Het waren de moetjes.

Na bijna vier maanden in dit land zou je denken dat je er iets van begint te begrijpen. Integendeel! Ik snap er nog geen iota van. Wat houdt de gemiddelde Japanner bezig? Geen flauw idee. Waarom zijn dingen hier geregeld zoals ze geregeld zijn? Keine blasse ahnung! Soms denk je iets ontdekt te hebben, een soort van logica. Maar het volgende moment wordt dat weer helemaal onderuit gehaald. Leg mij maar eens uit waarom ze het hier heerlijk vinden om samen naakt in een badje te liggen terwijl ze het liefst gescheiden in een hokje eten. Waar ligt de scheidslijn tussen publiek en privé, tussen samen en intimiteit? Het blijft me intrigeren en ik besef dat ik het nooit zal begrijpen.

Dat is ook soms het fijne hier. Je bent een volstrekte outsider. Je wordt gedoogd, je mag rondfietsen, meedoen en er zijn; maar je maakt er geen onderdeel van uit. Dat schept ook geen verplichtingen, wat heerlijk is op een vakantie. Maar na een paar weken voel je je ook wel onthecht. Het is grappig, maar nergens heb ik me meer Nederlander (of Europeaan) gevoeld dan hier.

Misschien wilde ik er ook wel vooral van genieten. Van het buigen naar jan en alleman, zoals zojuist onze bus op het vliegveld met een eerbiedige buiging uitgeleide werd gedaan. Van de luidkeelse begroeting in elk restaurant weer, alsof ze blij zijn dat je er bent. Van de kleine cadeautjes die je soms toegestopt krijgt, zoals het zakje nootjes dat Pat halverwege een beklimming van een vrouw kreeg, nadat ze al met een zorgelijke blik mij nagestaard had. Van het feit dat je hier bijna nooit in een rij staat en er meteen iemand aangehold komt om een kassa te openen als er meer dan één iemand staat te wachten. Van een oude man, die op een warme dag in een piepklein dorpje de tijd neemt om over te steken, het zakje groente - net van het land gehaald - bungelend in zijn had. Van al die stops bij convenience stores of frisdrank automaten, om even bij te tanken en uit te blazen. Van al die machines waar stemmetjes uit komen en die het ook altijd doen. Van het heerlijke eten, soms heel simpel maar altijd smakelijk. Van toiletten met een dashboard, om je achterste te reinigen, soms zelfs te drogen, en om de brilverwarming aan of uit te zetten. Brilverwarming! Het woord bestaat niet eens in het Nederlands en wij kennen het niet anders dan dat je voorganger een lauwe zitting voor je achterlaat.

En van het licht, het mooie heldere licht dat ze hier hebben. Niets is moeilijker dan licht in woorden te vatten, je moet het zien en je moet het meemaken. Maar het licht is hier zo anders dan in Europa en geeft alles, hoe depressief soms ook, een lichte tinteling. Misschien dat ik het licht nog wel het meest zal missen.

Partir c'est mourir un peu. Het is waar dat ik diep van binnen het gevoel heb hier een stukje van mezelf achter te laten. Een intens stukje, een stuk avontuur. Ik heb hier veel geleerd, over mijzelf en de ander. Het was een verrijking en een enorme inspiratie. Nu is het misschien tijd voor iets anders.

Punt.

Totdat het wellicht weer begint te kriebelen. Zeg nooit nooit.